प्रबोध चाळिशी प्रारंभ
छंद :- मालिनी
जय जय यदुपाळा दत्त पंथाद्य मूळा ।
जय अवर स्विकारा बावना सिद्धि मेळा ||
विमल पर दयाळा त्वां नमो आर्य लीळा ।
नमन पतितपाळा चक्रपाणी कृपाळा ॥१॥
बडबड करितोसी देव कां नाठवीसी ।
बहुत रचमचेसीं वाउगे जन्म देसी ॥
स्मरण मनन नाही खंती आली विभूसी ।
त्यजुनि सकळ धंदा प्रार्थिजे श्रीप्रभुसी ॥२॥
छंद :- भुजंग प्रयात
अरे अद्धमा दैवहीना निराशा ।
उदासा प्रभु होऊनी तूज कैसा ॥
अरे जन्मूनी व्यर्थ भूभार जाला ।
प्रभुराज सांडोनिया दूर गेला ||३||
अनिष्टासि रे जोडितां जन्म गेले । कृपाळासि म्या अंतरी शीणवीले ॥
पुढे जोडिल्यां निर्य राशी अपारां । कसा निर्लजू जन्मलासी गवारां ॥४॥
नसे एकनिष्टा मनी पै जनांसी । परत्रु पुढा सत्य कैसे तयांसी ॥
दिसे चिन्ह पै युक्त साधु जनांचे । परी अंतरी गुण इंद्रावनाचे ॥५॥
करी अन्यवार्ता कुचेष्टा परींची । नये नाम वाचेसि कै अद्धमासी ।
बहु द्रव्यलोभासी हे चित्त धावे । सदा इंद्रियार्थादिकांते लुलावे ॥६॥
छंद :- इंद्रवजा
असत्य बोलो सकलां जनांसी । तैसाच बोलो परमार्गीकांसी ||
वाहोनि आना मग साधनांसी । ऐसा असत्य बहु पापरासी ॥७॥
छंद :- कामदा
कृतघ्नु पापिया नित्य नरकी । असत्यही वदो गोष्ट आसकी ॥
लटीकु भिक्षुका दोष घेऊनी । विभु उदास तो खंती येऊनी ॥८॥
दोष विषयी सिद्ध उपमा । तेही तुच्छ पै त्यासि हे सीमा ||
दोषवृद्धि हे थोर पै दिसे । त्यासि लेखितां अंतही नसे ॥९॥
छंद :- इंजवज्रा
होउनी जन्मू मज अधमाला । सांडोनिया तो प्रभु दूर गेला ॥
सांभाळ माझा करी कोण आता । कां, बा अव्हेरु प्रभु दीननाथा ॥१०॥
जेने क्रिये तूं मजसी प्रसन्नू । तें नाचरे मी विहीले प्रमाणू ॥
सव्वीस पैं सर्वही सांडियेले । ते सात वाक्ये स्मरणी विहीलें ॥११॥
अठ्ठाविसी साधन साधु कष्टी । त्या पंधरातेहि न मी अनुष्टी ॥
पादांश त्याचा न घडेच काही । ऐसा कुबुद्धि मजविण नाही ।।१२।।
छंद:- मालिनी
न च करी मजलागी विहिले जी परेशा ।
न करी च तव वाक्ये गुंतलो डिम्भफासा ।।
न कही भजत मार्गा वंचलो सर्व अर्था ।
म्हणौनि तुज लागी खंत आली समर्था ||१३||
छंद :- शार्दूल विक्रीडित
साते सोडूनि चार अंतरी धरी ते चार होती तुला ।
चौदांचे करी वर्तन प्रतिदिनी ऐसा विभू बोलिला ॥
वाक्ये लंघूनी आचरे जीव सदां ते दुःख नाही कदां ।
द्वेषी नष्ट कुवेसनी विपरितू वर्मी अपेशी सदां ॥१४॥
छंद :-मालिनी
सकल वचन हेतूं ठाकलो मी कुपात्रा । म्हणौनि दूर गेला वंचलों जी
परत्रा ।।
रव व कुहरीचे जाच होतील भारी । कवण मज निमित्ते विणवी श्री भवारी ॥ १५ ॥
छंद :- भुजंग प्रयात
वसो यासि पैं सोडूनि मुक्त केले । कृपाळा त्रिशुद्धी तुम्हा विणवीले ||
तसा मार्ग मी ही न जोडे कुबुद्धी । आता तारिता कोण माते भवाब्धी ॥१६॥
अगा स्वामिया धाव गा धाव धावे । भला दास मी शीघ्र तूं पाव पावे
जसी गौतमी बुडताये यल्होसी । प्रभु देऊनी तारीले श्रीकरांसी ॥ १७ ॥
तसे तार मातें कृपाळा भवाब्धि । अगा नासूनी सर्व माझी कुबुद्धी ॥
करी सर्व क्षमा गुणाब्धि दयाळा । कृपाळा तुझें नाम स्वामी मयाळा ॥१८॥
छंद :- इंद्रवजा
दैवद्विकल्पादिक सर्व स्थाने । हिंसादिके भक्षित सर्व अन्ने ॥
काठिण्यता जाणूनि अंतराची । तेणे नसे आवडी साधनांची ॥१९॥
जोडितसो निरय नित्य सदाही । ना आचरो ते वहिले कदाही ।
तूं मागसी जन्म सदा परेशा । नेदीच मी वंचक पापी ऐसा ॥ २० ॥
अनंता सृष्टी द्रोही मी देवराया । आलो असा लोटित याचिठाया ।
प्रस्तुतही द्रोही मी साधकांसी । पुढा गती होइल जाणु कैसी ॥२१॥
छंद :- कामदा
त्रिक जोडिला त्रिक सांडिला । त्रिक पुर्विचा तो अनुष्टिला ॥
चौक मांडिला चौक सांडिला । चौक दानिचा तोची द्रोहीला ॥२२॥
छंद :- पंचचामर
अधिकवृति वर्तता गुरुसी खंती आणिली । कुशब्द बोल भिक्षुका अधीक ते दुणावली ॥
दशाभरेण मानसी आचारवृती सांडिली । म्हणौनि खंती अंतरी दयाळुवा दुणावली ॥ २३ ॥
छंद :- शालिनी
बाळत्वाचा पाळूनी थोर केला । पुढां योग्य होइ पैं स्वामियाला || तें म्यां पुढां नित्यही जोडियेले ।
निमित्याचे कष्टही व्यर्थ गेले ॥२४॥ त्याचे पोटी दायपसाय होती ।
तें म्यां पुढां जोडिल्या निरय जाती ।। हंसा वंशी वायसा जन्म जाले ।
तेणे पुढां गुण ते दाखविले ॥ २५ ॥
छंद :- मालिनी
त्यजुनि मज निमित्ते देव धामास गेला । कवण मज निमित्ते विणवी स्वामियाला ||
गुरुकुळ मज ठावों नेदिती पामराला । जीवन कवण कार्य व्यर्थ भू भार जाला ॥ २६ ॥
छंद :- इंद्रवजा
केल्या क्रियेचा अनुताप नाही । वाढोनी देही प्रसवे सदाही ।
वर्मे स्पर्श नित्य मी बोलताये । बावीसु दोषांसी अनुष्टिताये ॥ २७ ॥
छंद :- भुजंगप्रयात
जरी विनवू स्वामियालागि काही । तरी अदमासी कदा मुख नाही ॥
जरी यादवेंद्रा स्मरों ना सदाही । तरी तो कृपाळू नुपेक्षी कदाही ॥ २८ ॥
छंद :- इंद्रवजा
सृष्टी रचोनी मज अधमाला । देवोनि ज्ञाना उतराई जाला ॥
दोन्ही पथाते मज जाणविले । चतुर्विधाचे भय दाखविले ॥ २९ ॥
छंद :- शालिनी
त्यांच्या वाक्या सर्वही भंगु केला । आता काये विणवू स्वामियाला ॥
निर्लज्जासी लाज नाहींच कैसी । द्रोहियासी ईश्वरु देतु फासी ॥३०॥
तेव्हा माते कोण राखे दयाळा । आकांतीचा सोयरा तूं मयाळा ॥
ये रे देवा धाउनी शीघ्र पाही । माते दुजा रक्षितां आन नाही ||३१|
|ंद :- कामदा घालितां मला दुःख जोहरी । धावरे सख्या पाव लौकरी ॥
तूज वांचोनी कोण रक्षिता । नाही दुसरा सृष्टि पाहता ||३२||
तारिले बहू ज्ञान देउनी । कीर्ति ही तुझी स्फारली जनी ॥
त्यासि हे प्रभो अंति तारिसी । प्रेम देउनी दुःख नासिसी ||३३||
छंद :- इंद्रवजा
नासूनि दुःखे मज पापियाची । सन्निध देई पद पंकजाची ॥
तू भेट देई कृपया अगाधा । क्षमा करावी सकलापराधा ||३४||
छंद :- शालिनी
केव्हां केव्हां भेट देसी दयाळा । केव्हां केव्हां तुज देखैन डोळा ॥
चांपेगौरा नागरा वेधमूर्ती । नित्यानंदा चित्परानंतकीर्ति ॥ ३५ ॥
छंद :- इंद्रवजा
देवोनि भेटी मज निववावे |
संसार दुःखातून सोडवावे ॥
देवोनि प्रेमा मज किंकरासी ।
नासोनियां सर्वहि दुःखरासी ||३६||
छंद :- मालिनी
जय जय करुणेशा विनवू थोर आशा । जय जय भवनाशा तारका श्रीनिवाशा ।
भवर कुळ अरीचे काढी चैतन्यनाथा । चरण शरण तुझे सर्व भावे अनन्ता ||३७||
शिवसुत मुनिराजे जोडिली अन्यथत्वे । परविध प्रसन्नत्वे दाविली ज्ञान तत्त्वे ॥
अगणित गुण त्यांचे काय उत्तिर्ण व्हावे । तनमन प्रभू पादे कुरवंडी करावे ॥ ३८ ॥
विनवित सुत त्याचा नाम 'गोविंद' ज्यासी । शरण पदिं प्रभूच्या मागतो प्रेमरासी ॥
अवगुण प्रभू माझे सर्व क्षमा करावें । शरणगत तुम्हां मी निज दास्य देयावे ॥३९॥
छंद :- दोधक
गौतमी उत्तर नाशिक देशीं । ग्राम सुकिनेही वस्ती प्रभूसी ॥
स्थान आदित्य तिये स्थळवासी । तेच असे उपनाम तयासी ॥४०॥
